Dziedziczenie umaszczenia u nowofundlandów

Fragment pracy magisterskiej p.t.: „Monografia Rasy Nowofundland ze szczególnym uwzględnieniem dziedziczenia umaszczenia” wykonanej na Wydziale Nauk o Zwierzętach SGGW przez Aleksandrę Klimowicz pod kierunkiem dr hab. Kazimierza Ściesińskiego. (rok 2000) 1. Genetyczne podstawy umaszczenia nowofundlandów             Przodków nowofundlandów cechowało różnorodne umaszczenie: od czarnego i biało-czarnego poprzez czarne podpalane, brunatne i różne odcienie brązu, biało-brązowe, szaro-brązowe do szarego, błękitnego, cytrynowego oraz moręgowanego (pręgowane) i wilczego. Najbardziej popularne były  wówczas biało-czarne i czarne nowofundlandy. Wśród psów sprowadzanych z Nowej Fundlandii były także osobniki brązowe. Potomstwo z krzyżówki psa brązowego z czarnym jest z reguły czarne. Jeżeli z takich połączeń czasami pojawiały się szczenięta brązowe, to z reguły je uśmiercano. W Europie nowofundlandy brązowe „na poważnie” zaczęto hodować w Holandii. Tam odchowywano pojedyncze brązowe okazy. Za protoplastkę hodowli tego koloru nowofundlanda na kontynencie europejskim uważa się sukę JENNIE, sprowadzoną       z Nowej Fundlandii w 1880 roku. Obecnie na świecie akceptowany jest kolor czarny, brązowy, biało-czarny oraz w USA – błękitny (szary). Nie oznacza to jednak, że inaczej umaszczonych nowofundlandów nie ma, rodzą się bowiem czasem szczenięta w innych niż dopuszczone kolorach, ale są eliminowane z hodowli.             Standard FCI uznaje trzy maści nowofundlanda: czarną (kolor jednolity) (Fot. 1), brązową (kolor od czekoladowego do brązowego) (Fot. 2) oraz biało-czarną (Fot. 3). W dwóch pierwszych kolorach dopuszcza się białe plamy na piersi, palcach i końcu ogona, a za dyskwalifikujące uważa plamy każdego koloru innego niż biały. U biało-czarnego nowofundlanda preferowane według standardu umaszczenie to: czarna głowa z białą strzałką schodzącą na kufę, czarne symetrycznie zachodzące na boki siodło         i czarną plamą na zadzie schodzącą na nasadę ogona. Ogon może być czarny nawet do 2/3 długości, lecz koniec ogona zawsze musi być biały. Zdecydowana przewaga koloru białego powinna być widoczna. Czarne plamy muszą być wyraźnie oddzielone od białego tła i nie mogą być „rozmazane”. Cętkowanie nie jest pożądane. Niedopuszczalne umaszczenia nowofundlandów to:

•   wilczaste - szarobrązowe, z pasami różnokolorowymi. podobne do leonbergera, śniade, agouti, itp.
•   szare - błękitne, grafitowe, w typie doga błękitnego bądź mastino napoletano
•   płowe, żółte, itp.
•   łaciate, z łatami w kolorze innym niż czarny
•   czarny podpalany.

        U nowofundlanda na barwę sierści mają wpływ głównie geny z loci: A, B, D, E, S.

U nowofundlanda gen A z locus A powoduje równomierny rozkład ciemnego pigmentu na całym ciele, a allel E z serii E jest komplementarny do genów z locus B, czyli warunkuje rozprzestrzenienie pigmentu na całej sierści. Jednak największy wpływ na umaszczenie u tej rasy mają allele z loci B i S.

W locus B znajdują się  dwa allele:

B - umożliwia wystąpienie czarnego pigmentu (gen dominujący) - wszystkie czarne psy b - powoduje wystąpienie koloru czekoladowego lub wątrobianego (gen recesywny), np. brązowy nowofundland. Psy o genotypie bb mają brązowe nosy i błony śluzowe. W locus S zaś znajdują się geny łaciatości, które mają działanie epistatycze w stosunku do genów z innych loci. Do serii tej należą następujące allele: S - umaszczenie własne bez białych plam - wszystkie psy jednomaś­ciste sⁱ - powoduje wystąpienie umaszczenia irlandzkiego, czyli białych plam na kufie, nogach, wokół szyi, brzuchu i końcu ogona, np. dog niemiecki „płaszczowy”, basenji s^p- powoduje wystąpienie białych plam mogących obejmować do 80% powierzchni ciała; srokatość, np. beagle s^w - powoduje skrajną, białą plamistość z niewielkimi, ciemnymi łatami; pies ma ciemnopigmentywany nos i oczy, np. bullterier, sealyham terier. Homozygoty s^ws^w są całkowicie białe lub mają 1/5 część ciała pigmentowane. Homozygoty SS mogą mieć białe plamy, ale ta plamis­tość może być efektem działania genów innych loci. Allel S nie w pełni dominuje nad s^p i heterozygoty Ss^p mają niewielkie białe plamy podobne do umaszczenia irlandzkiego (Searle, 1968). Ekspresja genów z tego locus zależy od działania genów modyfikatorów, które wpływają na wielkość i zasięg białych łat. Modyfikatory plus powodują zwiększenie obszarów maści podstawowej, a modyfikatory minus zwiększenie obszaru białych łat. Dlatego też pies o genotypie SS może mieć małą, białą plamkę na piersi lub białą skarpetkę, czy też białe palce. Jest to spowodowane nagromadzeniem się  modyfikatorów. Plamki te powstają w miejscach zwanych centrami depigmentacji, czyli: na palcach, piersi, brzuchu, pysku i końcu ogona. Psy o genotypie s^ws^w – posiadają rozległe białe plamy, którym towarzyszą niewielkie obszary maści podstawowej. Powstają one na obszarach tak zwanych centrów pigmentacji, czyli uszu, okolic oczu, grzbietu u nasady ogona (Fiszdon, 1999; Przybylski, 1996). Gen warunkujący czarną barwę umaszczenia jest dominujący nad brązowym i biało-czarnym. Dziedziczenie umaszczenia czarnego i czekoladowo-brązowego np. u nowo­fundlandów jest typowym przykładem dziedziczenia z do­minowaniem całkowitym, nazywamy też dziedziczeniem typu Pisum. Oznacza to, że po obojgu czarnych rodzicach mogą urodzić się czekoladowe szczenięta, nigdy natomiast nie występuje sytuacja odwrotna, czyli czar­ne szczenięta po czekoladowych rodzi­cach. Jeżeli ze skojarzenia czarnych osobników urodzą się brązowe szczenięta, znaczy to, że są one fenotypowo[1] czarne, ale genotypowo czarno-brązowe (Dobrut, 1994; Fiszdon i Redlicki, 1996; Nalazek, 1998). Jak twierdzi Willis (1989) nowofundland przyjmując trzy kolory: czarny, wątrobiany (brązowy) i landseerowski (biało-czarny) jest prawdopodobnie homozygotą dla genów: A C i E oraz g i m[2]. Czarne mogłyby mieć genotyp AAB_CCD_EeggmmS_ i mogą nieść geny: TT, Tt lub tt[3] bez widocznego efektu. Brązowe lub wątrobiane posiadałyby homozygotyczny układ bb i rude poligeny (nie będące oczywistymi u czarnych) mogące prowadzić do powstania zmiennych cieni u brązowych/ wątrobianych. Landseerowskie umaszczenie różni się od czarnego układem genów w locus S – jest homozygotą s^ps^p zamiast S_. To znaczy że po dwóch czarnych psach możemy otrzymać potomstwo biało-czarne, ale dwa Landseery (biało-czarne nowofundlandy) nie dadzą czarnych szczeniąt. Robinson podaje takie genotypy umaszczeń u nowofundlanda:                  Tab. 1 Genotypy umaszczeń nowofundlanda według Robinsona

Kolor	Genotyp
Czarny	As_B_D_S_
Wątrobiany (brązowy)	As_bbD_S_
Błękitny	As_B_ddS_
Landseer (biało-czarny)	As _B_D_sp_

 Białe znaczenia są wynikiem „działalności” genów z locus S. Zawiera on cztery allele uszeregowane pod względem dominacji w ciągu allelomorficznym. Pierwszym w szeregu jest dominujący gen S warunkujący kolor  własny bez białych plam, drugim sⁱ  powodujący umaszczenie irlandzkie (białe plamy na kufie, biała obroża, białe skarpety  i biały koniec ogona), trzecim s^p - białe plamy nie przekraczające 80% powierzchni ciała oraz czwartym s^w powodujący skrajnie białe plamy. Dominujący gen S nie dominuje w pełni nad s^p. Wielkość białych plam zależy także od wpływu genów modyfikatorów. Działają one na wszystkie allele z serii S, ale modyfikatory „plus” powodują zwiększenie powierzchni pigmentowanych, a modyfikatory „minus” białych, (K. Fiszdon i M. Redlickim 1998). Dlatego też pies o układzie homozygotycznym SS może mieć niewielkie białe plamki przy nagromadzeniu dużej liczby minus modyfikatorów. Z kolei pies posiadający gen s^p i dużą ilość minus modyfikatorów może nieco przypominać umaszczenie irlandzkie. Taki układ genów ma prawdopodobnie bardzo charakterystyczny GORBI ze Słowiańskiej Polany. Jeżeli skojarzymy czarnego nowofundlanda SS z łaciatym s^ps^p, to uzyskamy szczenięta o genotypie heterozygotycznym Ss^p, które fenotypowo będą czarne z większymi lub mniejszymi znaczeniami - mogącymi zanikać w trakcie rozwoju szczenięcia, aż do całkowitego zaniku u dorosłego psa. Z tego wynikają różnice w wyglądzie zewnętrznym  poszczególnych osobników przy jednakowym genotypie Ss^p. Kojarzenie osobników heterozygotycznych Ss^p x Ss^p da u potomstwa stosunek genotypowy:  1 SS (czarne) : 2 Ss^p (czarne z białymi znaczeniami lub bez): 1 s^ps^p (łaciate), a stosunek fenotypowy  będzie wynosił 3 (czarne): 1 (łaciate). Natomiast przy kojarzeniu heterozygoty Ss^p   z homozygotą s^ps^p  u potomstwa otrzymamy stosunek genotypowy i fenotypowy:  1 Ss^p (czarne heterozygotyczne): 1 s^ps^p (łaciate). Przy takim doborze hodowlanym można zwiększyć populację biało-czarnych nowofundlandów bez  zbyt bliskiego chowu w pokrewieństwie. Można, oczywiście, również łączyć ze sobą biało-czarne nowofundlandy.         U brązowego nowofundlanda powinny być akceptowane tylko małe znaczenia, ponieważ u osobników SS mogą wystąpić czasem małe białe plamy pod wpływem modyfikatorów. Przypuszczalny genotyp brązowego nowofundlanda o białej piersi, łapach i końcu ogona to Ss^p. Jeżeli skojarzymy go z tak samo umaszczonym osobnikiem, możemy wówczas uzyskać 1/4 szczeniąt łaciatych, biało-brązowych, które nie są dopuszczalne w hodowli. Jeśli skojarzylibyśmy  biało-czarnego BBs^ps^p nowofundlanda z brązowym bbSS to w pierwszym pokoleniu F₁ uzyskalibyśmy szczenięta czarne z białymi znaczeniami lub bez - BbSs^p, a przy łączeniu takich heterozygotycznych psów w drugim pokoleniu urodzą się między innymi szczenięta biało-brązowe bbs^ps^p i brązowe z białymi znaczeniami bbSs^P. Jeśli w hodowli użyjemy jednolicie brązowego osobnika, ale mającego w genotypie gen s^p, czyli bbSs^p to będzie on przekazywał „brązowej” populacji nowofundlanda cechę łaciatości. Dlatego też nie wolno kojarzyć brązowych osobników z biało-czarnymi ! Przy kojarzeniu psów brązowych z czarnymi nie ma tak dużych przeciwwskazań. W hodowli brązowych trzeba czasami używać czarnych ze względu na małą populację tej recesywnej odmiany kolorystycznej. Kojarzenia w obrębie tylko brązowych nowofundlandów mogą prowadzić do astenicznej budowy ciała, lekkiej głowy o spiczastej i płytkiej kufie, jasnego oka oraz rozjaśnienia umaszczenia aż do żółto-kremowego (kolor słomy). Osobniki genotypowo czarno-­brązowe powinny być używane głównie w hodowli brązowych psów. Takich heterozygot nie powinno się łączyć z łaciatymi s^ps^p i czarnymi (recesywnie łaciatymi) Ss^p  (Nalazek, 1998). Poniżej przedstawiam schematy dziedziczenia umaszczenia u nowofundlandów. Symbole używane do oznaczania poszczególnych odmian barwnych: czarny - BBSS ( B_ S_ )                                             biało-czarny BBs^ps^p ( B_s^p _ ) czarny z białymi znaczeniami BBSs^p                             brązowy bbSS ( bbS_ ) brązowy z białymi znaczeniami bbSs^p                            biało-brązowy bbs^ps^p  I. Kojarzenie ze sobą osobników czarnych genotypowo i fenotypowo ( homozygotycznych): P: BBSS x BBSS (gamety: BS)      

 F₁: wszystkie osobniki czarne genotypowo i fenotypowo (BBSS)

 II. Kojarzenie czarnego fenotypowo i genotypowo nowofundlanda z biało-czarnym (oba  homozygotyczne) P: BBSS x BBs^ps^p  (gamety: BS i Bs^p)       F₁: Wszystkie genotypowo czarne z białymi znaczeniami lub bez, BBSs^p P₂: BBSs^p x BBSs^p (gamety: BS i Bs^p)       F₂: 1 czarny (BBSS) : 2 czarny ze znaczeniami lub bez (BBSs^p ) : 1 łaciaty, biało-czarny   (BBs^ps^p) W drugim pokoleniu 25% czarnych, 50% czarnych z białymi znaczeniami lub bez  i 25% łaciatych, biało-czarnych. III. Kojarzenie osobnika czarnego fenotypowo i genotypowo z osobnikiem czarnym fenotypowo, ale czarno-brązowym genotypowo. P: BBSS x BbSS (gamety: BS i bS)       F₁: wszystkie osobniki czarne fenotypowo, ale 50% będzie czarno-brązowe genotypowo, a drugie 50% będzie czarne genotypowo. IV. Kojarzenie ze sobą osobników czarnych heterozygotycznych P: BbSS x BbSS (gamety: BS i bS)       F₁: 75 % szczeniąt będzie czarnych, ale wśród nich l/3 będzie homozygotą dominującą, a 2/3 heterozygotą, 25 % szczeniąt brązowych ( homozygota recesywna). V. Kojarzenie osobnika czarnego genotypowo i fenotypowo z brązowym (homozygotycznych) P: BBSS x bbSS (gamety: BS i bS)       F₁: wszystkie osobniki fenotypowo czarne, a genotypowo czarno-brązowe (BbSS) – heterozygoty. VI. Kojarzenie osobnika czarnego heterozygotycznego z osobnikiem brązowym (homozygotycznym): P: BbSS x bbSS (gamety: BS; bS )       F₁: 50 % osobników czarnych fenotypowo, ale czarno-brązowych genotypowo, 50 % osobników brązowych. VII. Kojarzenie ze sobą osobników brązowych ( homozygotycznych ): P: bbSS x bbSS (gamety: bS )       F_l: wszystkie osobniki brązowe fenotypowo i genotypowo (bbSS) VIII. Kojarzenie ze sobą osobników brązowych ze znaczeniami białymi (heterozygotycznych - przyjęto genotyp: bbSs^p ): P: bbSs^p x bbSs^p (gamety: bS i bs^p )       F₁:1 brązowy - bbSS : 2 brązowy z białymi znaczeniami lub bez - bbSs^p : 1 biało- brązowy - bbs^ps^p . IX. Kojarzenie brązowego nowofundlanda z biało-czarnym (oba homozygotyczne) P: bbSS x BBs^ps^p (gamety: bS i Bs^p ) – jest to KOJARZENIE NIEDOPUSZCZALNE (według FCI) !!       F₁: wszystkie czarne z białymi znaczeniami lub bez . P₂: BbSs^p x BbSs^p (gamety: BS, Bs^p, bS i bs^p)       F₂: Szachownica genetyczna - wszelkie możliwe kombinacje ( 3x czarny - BBSS, 2xBbSS ; 6x czarny z białymi znaczeniami lub bez - 2xBBSs^p , 3xBbSs^p, BbSS;    3 x biało-czarny ­BBs^ps^p , 2xBbs^ps^p ; brązowy - bbSS ; 2x brązowy z białymi znaczeniami lub bez - 2xbbSs^p ; biało-brązowy - bbs^ps^p). W wyniku takiego kojarzenia mogą urodzić się psy biało-brązowe – niedopuszczalne w hodowli (według FCI)!  X. Kojarzenie dwóch osobników biało-czarnych homozygotycznych (przyjęto genotyp: BBs^ps^p):  P: BBs^ps^p x BBs^ps^p (gamety: Bs^p )        F₁: wszystkie osobniki biało-czarne genotypowo i fenotypowo.  XI.  Kojarzenie osobnika czarnego, recesywnie biało-czarnego z osobnikiem  biało-czarnym (oba homozygotyczne na  kolor czarny): P: BBSs^p  x  BBs^ps^p   (gamety: BS i Bs^p):        F₁: 50% szczeniąt czarnych, ale recesywnie biało-czarnych, 50% szczeniąt biało-czarnych.  2. Materiał badawczy Materiałem badawczym w tej pracy były: 23 mioty nowofundlandów z warszawskiego oddziału Związku Kynologicznego (od roku 1994 do 2000) i 30 miotów z hodowli Wichrowe Łąki państwa Nalazek (od roku 1978 do 2000).  Wśród przedstawionego materiału badanego był: 1 miot brązowy, 4 mioty   biało-czarne z czarnymi osobnikami, 48 miotów czarnych, ale wśród nich jest 13 miotów recesywnie biało-czarnych i 32 mioty czarne oraz 4 mioty, które mogą być recesywnie biało-czarne albo czarne. Umaszczenie nowofundlandów dziedziczy się według zasady dziedziczenia Pisum. Miot brązowy jest prawdopodobnie homozygotyczny pod względem locus S, czyli SS   i dziedziczy się według schematu VII. Mioty biało-czarne pochodzą po obu rodzicach recesywnie biało-czarnych lub jedno z nich było biało-czarne, a drugie recesywne na ten kolor. W pierwszym przypadku dziedziczenie przebiegało prawdopodobnie według schematu II w drugim pokoleniu (F₂), a w drugim przypadku według schematu XI. Umaszczenie czarne może dziedziczyć się według schematów: I, II, III, IV, V  w zależności od tego czy pies jest homozygotą czy heterozygotą. W przypadku heterozygoty osobnik może być recesywnie biało-czarny lub brązowy. Psy czarne mogą pochodzić również z kojarzeń osobników: czarnego heterozygotycznego z brązowym. W miocie „C” Avalon (Int. Ch. ISCADORE v. Tiroca – Egebæk’s PIPEDREAM) oboje rodzice, a także dziadkowie byli koloru brązowego. W trzecim pokoleniu ze strony matki brązowa była tylko matka dziadka, reszta pradziadów była umaszczenia czarnego. W czwartym pokoleniu ze strony matki sytuacja wygląda podobnie, to znaczy brązowa była tylko matka pradziadka (ze strony dziadka), pozostali przodkowie byli czarni. Miot biało-czarny po recesywnych czarnych osobnikach to miot „D” Wichrowe Łąki. Były  w nim szczenięta: 3 czarne, 2 czarne z białymi znaczeniami i 1 biało-czarne szczenię. Przy rozpisaniu szachownicy Punnetta mamy przykład dziedziczenia z dominowaniem całkowitym z rozkładem genotypowym  1 : 2 : 1 (1homozygota dominująca - czarna :    2 heterozygoty czarne : 1 homozygota recesywna – biało-czarna) i fenotypowym 3 : 1 (3 czarne : 1 biało-czarny). Mioty: „S” Aquamarin (Ch. Stupsletta’s DOMINO COMING AGAIN – FUNNY GIRL Aquamarin) oraz „L” (Larinka Lion CIPPIS JACULAUS – BEATRYCZE Wichrowe Łąki) i „O” (Stupletta’s BENJAMIN - BEATRYCZE Wichrowe Łąki) Wichrowe Łąki są biało-czarne, ale jedno z rodziców było biało-czarne. W miotach tych było odpowiednio: 2 psy czarne i 4 biało-czarne; 4 osobniki czarne i 4 biało-czarne oraz 7 biało-czarnych i 2 czarne psy. Jest  to znowu dziedziczenie typu Pisum, tylko nie dla krzyżówki osobników heterozygotycznych – jak było poprzednio, a dla krzyżówki heterozygoty z homozygotą. W tym przypadku przypuszczalny rozkład genotypów i fenotypów będzie jak 1 : 1. Mioty recesywnie biało-czarne to: „F” Aquamarin (po biało-czarnym psie - Vertigo ROLLING STONE For Chatkantarra i czarnej suce - Ch. Archipelagos YUCCA BLACK JOY), „A”  i „B” Nereus (pierwszy po biało-czarnym Stupsletta’s DOMINO COMING AGAIN i czarnej Ocean BEST CHANCE, a drugi po czarnym – recesywnie łaciatym FLYING DUTCHMAN Aquamarin i wcześniej wymienionej suce), „C”, „D”, „E” Ocean (ojcem wszystkich tych trzech miotów był biało-czarny Stupsletta’s DOMINO COMING AGAIN, zaś matką pierwszych dwóch czarna suka -  Int.Ch. Ch. Pl. Mollegarden’s I AM THE ONE AND ONLY, a trzeciego jej córka - Ocean BEFORE SUNRISE). Mioty również o prawdopodobnie takim genotypie z hodowli Wichrowe Łąki to: „Z” (po recesywnie biało-czarnym psie – GEROME de Saint-Felicien i czarnej suce - MERCEDES Wichrowe Łąki), „A” i „H” (po wymienionym już GEROME de Saint-Felicien  i czarnej TARZE Wichrowe Łąki), „V” i „Y” (po GEROME de Saint-Felicien  i czarnej WIRIDIANIE Wichrowe Łąki), „B” (po recesywnie łaciatej BEATRYCZE Wichrowe Łąki i czarnym Int.Ch. HIGUEY v. Riesrand), „X” (po biało-czarnym samcu - Vadonkezi JACARAND i czarnej ZAMPIE Wichrowe Łąki). W tym ostatnim miocie można przypuszczać, że suka jest genotypowo czarna, ponieważ urodziło się 7 szczeniąt, ale 6 z nich padło prawdopodobnie na Herpeswirozę. Wszystkie urodzone szczenięta były czarne. Mioty „C” i „G” Wichrowe Łąki mogą być genotypowo czarne, jak również recesywne na kolor biało-czarny. Rodzicami czarnego miotu „C” byli: czarny z białymi znaczeniami Ch. HORACIO de la Pierre aux Coqs i czarna ZAMPA Wichrowe Łąki, której ojciec jest recesywnie łaciaty (jego dziadek był biało-czarny).   W miotach: „G” i „M” sytuacja jest podobna, ponieważ jego ojcem pierwszego był CZEREMOSZ (z miotu „C” Wichrowe Łąki) i czarna WIRIDIANA Wichrowe Łąki, a drugiego – CZARDASZ i wymieniona poprzednio suka. Reproduktor Ch. Pl. Mł.Ch. ELLE VILLE EAST EAGLE Skogbjørnen’s może być recesywnie brązowy, gdyż pochodzi z miotu, gdzie było 8 czarnych psów i 3 brązowe – Fot. 4 - (jest 50% prawdopodobieństwa, że jest heterozygotą). W III i IV pokoleniu zarówno ze strony matki jak i ojca występowały osobniki brązowe. Dlatego możliwe jest, że mioty po tym psie („R” Skulski Las – po BABCI WNUSI z Avalonu i „S” Wichrowe Łąki – po HALSZCE KNIAZIÓWNIE Wichrowe Łąki) mogą nieść geny brązowego umaszczenia. W tej chwili przypuszczenie to jest już sprawdzone, gdyż w miocie "D" Królowej Mórz po Sea Queen Wichrowe Łąki i HANNIBAL di Borgoleonardo urodziły się 2 brązowe suczki: DELICIOUS MOCCA i DARLING AMBER. Miot Nufidea "A" po brązowej Avalon CANDLE IN THE DARKNESS i czarnym RAMZESIE z Lasu skulskiego jest również tego dowodem, bo urodziły się w nim 2 brązowe suczki: ABRACADARRA i AMBER QUEEN.                            Fot. 4  Miot „E” Skogbjørnen’s (Int. Jehaj LUDVIG – NUCH Bergtoppen’s CHIRA CHIRA) w wieku 2 tygodni   hod.: S. Anderson Fot. S. Anderson  3. Podsumowanie             Większość polskiej populacji nowofundlanda to psy fenotypowo czarne.  W większości czarne są również genotypowo, chociaż część z nich jest recesywnie brązowa, np. FAZI Chatka Zielarki lub biało-czarna, np.GEROME de Saint-Felicien. Część psów przekazuje również białe znaczenia, które powstały w wyniku działania genów modyfikatorów lub obecności genu s^p. Wśród psów przekazujących białe znaczenia można wymienić: psa Mollegarden JOINT A JORIDE czy sukę  Int. Ch., Ch. Pl. Mollegarden’s I AM THE ONE AND ONLY (Fot. 5). I tak na przykład w miocie „B” Avalon po wyżej wymienionym psie i BERZE z Betalandu na 10 urodzonych szczeniąt 9 miało jakieś białe znaczenia. Najwięcej białych znaczeń posiadała suka – BABCI WNUSIA z Avalonu, która po urodzeniu miała: duży, biały krawat, białą końcówkę ogona, białe wszystkie palce wszystkich łap, a ponadto przednia prawa łapa była biała aż do stawu nadgarstkowego. W wieku dorosłym suka ta ma tylko biały krawat i białe palce w przedniej prawej łapie. Znaczenie te przekazuje prawdopodobnie jej ojciec, który nosi je prawdopodobnie po swoim ojcu – LITTLECREEK’S EARL OF WINDSOR. Pies ten był również jego dziadkiem ze strony matki. BABCI WNUSIA z Avalonu z połączenia z Ch. YORKiem HERLUFSSONem Archipelagos urodziła 8 szczeniąt. Wszystkie one miały białe znaczenia, a u jednej z suczek znaczenia były bardzo podobne jak u matki (wszystkie białe palce, duży krawat, tylko ogon był cały czarny). Znaczenia u pozostałych szczeniąt były niewielkie i ułożone przeważnie w postaci niewielkiego białego krawata. Również Int.Ch. Ch. Pl. Mollegarden’s I AM THE ONE AND ONLY, której ojcem był wymieniony już LITTLECREEK’S EARL OF WINDSOR, posiada biały krawat i palce na prawej tylnej łapie. Przekazuje ona te znaczenia (biały krawat i białe palce) swojemu potomstwu, co widać w miotach „A”, „B”, „C” i „D” Ocean. Przenoszenie białych znaczeń przez LITTLECREEK’S EARL OF WINDSOR jest więc prawie pewne. Trzeba również pamiętać, by przy dobieraniu par hodowlanych „czytać” rodowody. Szczególnie trzeba zwracać uwagę na kolory jakie występowały w poprzednich pokoleniach, ale również na zdrowie, np. występowanie dysplazji. Nie można dopuścić by krzyżowano psy biało-czarne z brązowymi lub czarnymi heterozygotami (Bb). Potomstwo z takich krzyżówek przy skojarzeniu z partnerem również posiadającym gen s^p może dać  w kolejnych pokoleniach niedopuszczalne biało-brązowe umaszczenie. Z kolei psy recesywnie biało- czarne lub posiadające duże białe znaczenia powinno wykorzystać się w hodowli psów biało-czarnych. Również w hodowli brązowego nowofundlanda powinny być zachowane pewne zasady. Ponieważ jest to kolor recesywny to ma tendencję do rozjaśniania z pokolenia na pokolenie. Dlatego osobniki czarne fenotypowo, ale czarno-brązowe genotypowo powinny być wykorzystywane w hodowli tego koloru. Jedynie przy kojarzeniu psów w kolorze brązu hawańskiego nie musi dojść do wyblaknięcia maści. Ponieważ dziedziczenie umaszczenia u nowofundlandów odbywa się według dziedziczenia typu Pisum to patrząc w rodowód dosyć łatwo przewidzieć jakie kolory może mieć potomstwo po danej parze rodzicielskiej. ALEKSANDRA KLIMOWICZ-TUTAK            Fot. 5 Przekazywanie białych znaczeń na piersi i palcach  Od lewej:        Ocean ENJOY THE SHOW (Stupsletta’s DOMINO COMING AGAIN -Ocean BEFORE SUNRISE) Ocean BEFORE SUNRISE (Seabrook CHANCELLOR for Tabu - Int.Ch. Ch. Pl. Mollegarden’s I AM THE ONE AND ONLY) Int.Ch. Ch. Pl. Mollegarden’s I AM THE ONE AND ONLY (Ch. LITTLECREEK’S EARL OF WINDSOR - Mollegarden’s ALEXANDRINE)   Fot. 1 Czarny pies - Ch.Pl Mł.Ch. ELLE VILLE EAST EAGLE Skogbjørnen’s Fot. M. Tutak     Fot. 2 Brązowa suka – Avalon CANDLE IN THE DARKNESS Fot. M. Tutak       Fot. 3 Biało-czarny pies - Ch. PL. i LT.Stupsletta’s DOMINO COMING AGAIN    Fot. M. Tutak  Przypisy: [1] fenotyp – wygląd zewnętrzny [2] gen: C - konieczny do formowania jakiegokolwiek pigmentu, np. psy czarne, czekoladowe, czerwone; E - warunkuje rozprzestrzenienie pigmentu na całej sierści;  g - kolor własny przez całe życie; brak poszarzania; kolor umaszczenia zależy od genów innych loci – psy czarne, czekoladowe, czerwone; m - powoduje umaszczenie własne [3] Seria T powoduje wystąpienie kropkowania na białym tle. Opisywane są tu dwa geny: T - powoduje wystąpienie pigmentowanych kropek lub plam na białym tle, np. dalmatyńczyk, pointer, t – odpowiada za umaszczenie normalne, np. psy czarne, czekoladowe, czerwone. Kropkowanie nie występuje zaraz po urodzeniu, lecz pojawia się po kilku dniach, tygodniach lub miesiącach. Najszybciej pig­mentowane kropki pojawiają się na brzuchu, a następnie na: łapach, stopach    i kufie.